سحابی چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟ انواع سحابی‌ها عمادعلم نجوم

امروزه دانشمندان از واژه سحابی فقط برای نام گذاری ، ذرات گاز و غبار استفاده می‌کنند. سحابی در صورت فلکی توکان یا NGC 346 متعلق به کلاس انتشار است، یعنی ابری از گاز و پلاسما داغ است. دلیل دمای بالای NGC 346 است تعداد زیادی ازستاره های جوان منطقه بیشتر ستارگان تنها چند میلیون سال سحابی سن دارند. یک سحابی انعکاسی نادر به اصطلاح پژواک نوری است که پس از طغیان نوا در سال 1901 در صورت فلکی برساوش مشاهده شد.

به عنوان مثال، ستاره R136a1 جرمی معادل 265 برابر جرم خورشید دارد و شعاع آن ۴۰ برابر شعاع خورشید است. سحابی گسیلشی یا نشری، که دارای خطوط گسیلشی هستند که از خود آنها تابیده می شود. دو گونه اصلی از این سحابی ها منطقه اچ۲ و سحابی های سیاره ای هستند. به ابر عظیمی از غبار، گاز و پلاسما در فضاهای میان ستاره ای، سَحابی یا اَبری گفته می شود.

در اثر این فرآیند یک جفت ابر پدید آمد که شبیه صورت اسکیمو است. طی چندده هزار سال، تمام گازها و غبار این سحابی در فضا پخش خواهدشد و تنها یک ستاره کوتوله سفید به جای خواهدماند که به‌آرامی سرد خواهدشد. مانند سحابی بازتابی، سحابی تاریک هم پرتویی تولید نمی‌کند، اما برخلاف بازتابی‌ها، نور ستاره های نزدیک را هم بازتاب نمی کنند بلکه سد راہ نور می‌شوند. گرافیت و یخی که درون غبار این سحابی‌ها وجود دارد یک دلیل خوب برای تاریک بودن آن‌هاست. بعضی از سحابیها تاریک بوده و تنها هنگامی که مانع عبور نور ستارگان یا سحابیهای تابان پشتشان می‌شوند، می‌توان آنها را دید. خیلی چیزهایی که زمانی سحابی نامیده می‌شدند، از نو طبقه بندی شده‌اند.

تقریباً یک سوم آن ها طیف تشعشعات یک گاز خاص را داشتند (سحابی‌های نشری)، در حالی که دیگر سحابی‌ها از جمله سحابی سیاره نما طیفی پیوسته، مرتبط و وابسته به جرم ستاره‌ها نمایش میدادند. خیلی بعد، دانشمندان کشف کردند طبیعت فیزیکیاین اشیاء منشا سحابی های سیاره ای برای اولین بار در دهه 1950 توسط اخترفیزیکدان شوروی I. معلوم شد که سحابی های سیاره ای توسط ستاره های در حال مرگ ایجاد می شوند. در فرآیند تبدیل شدن به یک کوتوله سفید، ستارگان لایه‌های بیرونی خود را به فضا می‌ریزند، لایه‌هایی که توسط تابش فرابنفش یونیزه می‌شوند و فوتون‌ها را در محدوده نوری بازتاب می‌کنند.

• در بازوهای مارپیچی کهکشان راه شیری نیز سحابی‌های متعددی از این دو نوع را می‌توان یافت.
• یک موج ضربه ای کندتر در داخل مهر و موم منتشر می شود و باعث ایجاد تابش در خطوط طیفی محدوده نوری می شود.
• واژه “نشری” نیز برای توصیف شکل های غیر عادی که این سحابی ها تشکیل می دهند استفاده می شود.
• دو گونه اصلی از این سحابی ها منطقه اچ۲ و سحابی های سیاره ای هستند.
• در حقیقت، یک ابرسحابی که از نظر اندازه با زمین یکی است، به اندازه تنها چند کیلوگرم جرم خواهد داشت.

موج‌های ضربه‌ای انفجار ابر نواختر با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه در محیط میان ستاره‌ای سیر می‌کنند. این موج‌های ضربه‌ای مواد میان ستاره‌ای را آشفته می‌کنند و شاید فرایند فروریزش گرانشی را که سرانجام باعث تشکیل ستارگان در ابرهای میان ستاره‌ای می‌شود، آغاز می‌کنند. از هنگام اختراع تلسکوپ، هیچ ابر نواختری در کهکشان ما کشف نشده‌است.

رصدهای انجام شده نشان می دهد خاصیت طیفی نوری که از این سحابیها صادر می شود، بسیار شبیه به نوری است که از خورشید خود ما خارج می گردد. بنابراین درجه حرارت متناظر با چنین صدور نوری نمی تواند با درجه حرارت سطحی خورشید اختلاف فراوان داشته باشد و این درجه حرارت بایستی به چند هزار درجه برسد. می توان گفت که سحابی های سیاره ای بقایای ستاره هایی هستند که در گذشته ، شبیه خورشید ما بودند. وقتی این ستاره ها می میرند ، همه لایه های گازی را به فضا می رانند. روشنایی تولید شده هم در طول موج های مرئی و هم در مادون قرمز قابل مشاهده است. سحابی مارپیچ یک ستاره کیهانی است ستاره شناسان آماتور اغلب به دلیل رنگهای زنده و شباهت آن به یک چشم غول پیکر عکس می گیرند.

این دو سحابی حدود 50 سال نوری وسعت دارند و حدود 1500 سال نوری از ما فاصله دارند. بسیاری از اجرام سحابی شکل توسط ستاره شناسان در عهد گذشته و قرون وسطی مشاهده شده بودند. اولین مشاهده‌ی مکتوب در سال ۱۵۰ میلادی توسط بطلمیوس صورت گرفت که او در کتابش “المجسطی” آورده که متوجه حضور ۵ ستاره شده که شبیه به سحابی هستند. او همچنین متوجه‌ ناحیه‌ای پرنور میان صور فلکی خرس بزرگ (دُبّ اکبر) و برج اسد شد که با هیچ‌ یک از ستاره‌های دیگر مرتبط نبود. اکثر سحابی‌ها اندازه‌ی بزرگی دارند و قطرشان به صدها سال نوری هم میرسد. اگرچه تراکم سحابی‌ها از محیط‌های اطرافشان کمتر است، با این‌ وجود محیط‌های خلأ روی زمین از سحابی‌ها متراکم‌ترند.

سحابیهای تاریک